Umut Ağacı

salkım saçak çaput bağlanmış seçim ağacına
yeni yetme partiler
oluşumlar
hareketler türetilmiş
ilk kıpırtı verilmiş
her biri bir tutam umut çaputu
maksat umut bağlanan tek ve büyük bir güç olmasın
kendimiz olmayalım
emek gücümüz olmasın
üretim gücünün farkına varmayalım
salkım saçak bir ağaç
haziran ve seçimler
iki zıt kelime
haziran başkaldırı
seçim ise boyun eğiştir bu düzene
seçenekler çoğalır eğilir bükülür ama fark etmez
umut, yeryüzünde tekleşmekte
gittikçe daha çok bilinç ışıması
farkına varış gittikçe
en elzem birikiş devleşmede
sınıf bilinçli güç ve öfke

Evin Okçuoğlu

OVERLOKÇU ARANIYOR

OVERLOKÇU ARANIYOR*

İş başvurusundan yine eli boş döndüm. Benim gibi binlerce üniversite mezunu var. Annem :

“Üzülme İnci, gazetelerin iş ilanları kısmına yarın tekrar bakarız,” dedi.

Yorgun bir umutsuzlukla asılmıştı yüzüm.

“Overlokçu olsam hemen iş bulurdum anne,” dedim.

Bunu söylememin nedeni, eve gelirken geçtiğim dar sokaktaki, cama ya da direklere iliştirilmiş ilanlardı. Beyaz boyalı pencereye yapıştırılmış ilanda “Overlokçu aranıyor” yazıyordu. İki adım ileride yine aynı ilandan, bu kez direğe yapıştırılmıştı. Ne çok gerek duyuluyor overlokçuya! Anlamı, kumaşların kenarlarını makinede kıvırma işi  sanırım.. yine de bir sözlüğe bakmalı. İngilizce mi Türkçe mi sözlüğe baksam acaba!

Kumaş kırpıntısı dolu çöp yığınlarının bol olduğu bu sokaktan geçerken yine düşünmeye başladım. Koca kız oldum, eve ekmek getiren biri olamadım hâlâ. Bir işim olmasını çok istiyorum. Ne olursa olsun bir işim olmalı.

Ben düşüncelere dalmışken birden içeriden makine sesleri gelen atölyenin kapısı açıldı. Birkaç genç kız belirdi. Yüzleri solgun, bedenleri yorgun göründü bana. Ama gençlik işte, kendi aralarında gülüşüp, tost almak için büfeye doğru yöneldiler. Öğle tatiliydi. Tamir atölyesindeki delikanlılar işlerine ara verip kızlara laf attılar. Kızlar aralarında kıkırdaştı, aldırmaz gibi yapıp geçtiler. Kızlardan birine arkadaşı seslendi:

“Zeynep, hadi oyalanma gir içeri, yine laf işitmeyelim.”

 Sonra tekrar tezgahların başına döndüler. Sokak tenhalaştı. Sadece içerideki makine gürültüsü duyuluyordu.

Zeynep’in bir işi var. Ben ise iş arayan bir üniversite mezunu. Oysa okul yıllarımda ne düşler kurmuştum. Bilgimi ve birikimimi kullanarak  çok iyi yerlere gelecektim.  Üniversite okumuş bir overlokçu tabii ki görülmüş şey değil. Acı bir gülüş kondu dudaklarıma. Zeynep de bir okul bitirse de buralardan kurtulsa diye hayaller kuruyor mudur acaba?

Annem:

“İnci, haydi kalk kızım geç oldu,” dedi.

Yataktan fırladım. Kapıdaki gazeteyi aldım. Uyanır uyanmaz ilk işim bu. İş arayanlar sayfasını açtım. İnsan kaynakları elemanı arayanları işaretledim. Telefonun başına geçtim. İş görüşme randevuları almaya başladım. Yeni bir gün, yeni umutlarla başladı. Zeynep gibi ben de çalışan biri olacağım. Artık sabrım kalmadı. Bu kez ne ücret verirlerse razı olmalı. 

* * *

Zeynep dört kardeşin en büyüğü.  Kara gözleri, kıvrık kirpikleriyle bakıyor etrafa. Sabah erkenden yollara düşüyor. Aralıksız çalışıyor. Ücret az tabii. Çalışıp hak ettiği ücreti zamanında alabilse ona da razı olacak ama, üç aylık ücreti içerde tutuluyor. Üstelik, kumaşların havada uçuşan pamukçuklarını soluyor gün boyu. Ciğerleri şimdiden pamuktan bir halı kaplı sanki. Daha işe başlayalı bir yıl olmadı. Şimdiden daha iyi bir  işe geçmeyi düşünür oldu. Zaten bu işte uzun süre çalışana pek rastlanmamış. Sık sık işten ayrılan olduğu için, patronlar,  pencereye yapıştırılmış ilanı hiç indirmiyorlar. Her zaman “Overlokçu aranıyor.” Zeynep gitse yerine bir yenisi hemen gelir, ama kaç ay dayanır bu işe! Patronlar için bunun hiç önemi yok. Bütün dertleri, işlerin aksamadan yürümesi...

Zeynep’in evin geçimine katkısı olmalı. İyi de, bir de düşleri var Zeynep’in. Belki bir delikanlı gelecek bir gün. Annesi çoktan çeyiz hazırlamaya başlamış. Kız beşikte, çeyiz sandıkta derler ya! Zeynep’in düşleri bitmiyor. Daha iyi iş, daha çok ücret, hem de zamanında ödenen ücret ve  kapıyı çalan görücüler...

Sabrı taşıyor bir gün. Alamadığı ücretleri bile gözü görmüyor. Patronun canına minnet. Bedavadan çalıştırdığı onca ayı kâr bilecek tabii. Üstelik bunu hep yapıyor patronlar.

Zeynep uysal ve uyumlu biri aslında. Bunca zaman da o nedenle dayandı bu kötü koşullara. Ama artık onun da, geçmişte diğer kızlara olduğu gibi, canına tak etti.  O kızgınlıkla kararını verdi Zeynep...

“İşsiz dururum da burada bir gün daha çalışmam,” diye açıkladı ev halkına kararını.  

Geleceğiyle ilgili düşlerini yok eden bu çarkın dışına çıkarken, içinde yeniden umut filizleniyordu. Artık onun için makine sesleri yoktu. Havada kumaş pamukçukları uçuşan atölyeden ayrılırken, “overlokçu aranıyor,” yazısı ilişti gözüne. Kapıdan içeri acemi adımlarla giren kızı fark etti. Bu acımasız çarkın dişlilerine takılan bir genç kız daha! Zeynep’in gözlerinde buruk bir kıvılcım parladı. Artık... ne olursa olsun bir iş olsun demeyecekti. 

Evin  Okçuoğlu

*ÇOCUK EMEĞİ ÖYKÜLERİ adlı kitabımdan 

UZUN ZAMAN OLDU

UZUN ZAMAN OLDU

kaç kez okudum aynı sayfayı

her yeni yıl bir yaprak çevirimi

upuzun bir döngü geçti

şöyle gürül gürül sevinmeyeli

ülkem dünya kıpırdadıkça kanadı

saflarımız gevşek bir örgü

uzun zaman oldu senden haber almadım

acı küplerim ölüm haberleriyle doldu

en çok sevinmeyi özlüyorum

bir de seni

Evin Okçuoğlu

KARA EL

KARA  EL

kara bulut bir eldi

uzandı durdu üstümüze

grevde direnişte

çadır çadır emeğe

dolaştı Tekel’de

Silivri’den, Hasdal’dan, Hopa’dan

Madımak’tan Kadıköy’e

şike düştü yerlere

o el

o kara el

Ortadoğu’da

Davud’un oğlu

dokundu

onurla yaşama hakkına

bilime

bugüne ve geleceğe

kan gölünden şerbet içmeye

az buz değil

daha derin

daha kalıcı iz

daha acılı iz

daha suskun

daha ölümlü

parça parça

liğme liğme

çöp kokulu sayfalar boyunca

insanlık

katran karası körlükle

akıl tutulması boyunca

isli baca içinden

geçirdi tarihi

son perdede

tarihin namuslu eli silkelenip de şimdi

başa geldiğinde akıl bilim yordamıyla

yazılmayı bekliyor en uzun sayfa

Evin Okçuoğlu

“do demekle do olmaz”

Lise yıllarında dediğim şuydu: “Gürültülü şiirler yazmak istiyorum, gümbür gümbür şiirler!”

Daha sonraki yıllarda şöyle yazdığımı anımsıyorum: “Her ozanın bir şiiri var. Ozan, kundaktan gömüte, bu şiiri dışlaştırmaya çalışır. Kendini yenileme, yenilik çabaları ayağından bağlı kuşun durup durup değişik yönlere uçma çabasına benzer, her uçma girişiminden sonra, kalktığı yere düşer kuş. Yaşamlarını ve yapıtlarını iyi bildiğimiz ozanlara şöyle bir bakalım; yanlış mı dediklerim?”

Durmadan çekiç salladığımız kayadan söz etmiştim. O kaya, bir bakıma da kendi şiirimizdir, yalnızca şiir değil. Biz o kendi şiirimizden kopartabildiğimiz parçaları şiir adıyla süreriz günışığına. Süreriz ama, hemen de şiir olarak alınıp kabul edilir mi bunlar? Diyor ki C. Caudwell: “Estetik olmayan etkiler bireyseldir, ortak değil. Ve toplumsal yaşantılara değil, özel yaşantılara bağlıdır. Bilim nasıl çevre kutbuna yakınsa şiir de içgüdüsel kutba yakındır şiir, dibe çökmüş toplumsal tarihtir, insanın doğasıyla mücadelesinin coşkusal alınteridir.”

Yıllar sonra bu sözlerle karşılaşmak irkiltti beni. Bilinçsiz ve bilinçli, kırk yılımı vermiştim şiire; nereden nereye gelmiştim ve yaptığım neydi. Gerçekleştirebildiğim neydi? Eskilerin deyimiyle, han hamam, para, pul, eğlence, dinlenme, hepsini hepsini elimin tersiyle ittim ve şiir denilen tanımsızın ardına düştüm. Mani ve türkülerle başlayan şiir işçiliğim heceden aruzdan özgür koşuktan geçerek geldi buralara. Geldi ama, hepsinden de yükler aldı, tatlar, işçilikler aldı. Tanımı yok şiirin, tanımları var, diyorum bugün. Hava yel ilişkisi neyse, dil –şiir ilişkisi de odur. Öbür söz sanatlarına yük dışarıdan vurulur; oysa şiir, yükünü kendisi yaratır. Bir görüş, bir düşün, bir anlam, öbür söz sanatlarının dışında da vardır; ama, şiir yoksa bir görüş, bir düşün, bir anlam da yoktur!

Hiçbir arayışı horlamadım. Saygı duydum bütün çabalara. Benim düşmanlığım, yoksamacı(nihilist) tavırlara karşı oldu. Kendine yer açabilmek için, çirkin biçimde yoksamacı sesler çıkartanların suratlarına tükürdüm yalnızca. Hiçbir ekolden, hiçbir kümeden olmadım. Nurullah Ataç da içinde, hiç kimsenin emeği yoktur şiirimin oralardan buralara gelişinde. 1959’a değin karanlıkta çalıştım, çıraklığımın nasıl geçtiğini ancak ben bilirim. Kaba çizgileriyle anlatmaya çalıştığım yaşamımın, çevremin içinden süzülüp geldi şiirim. Toplumsal dengesizliği iliklerime kadar yaşadım. Öfkemi biledi bu. Şiirde lirizmden baştan beri hiç kopmadım. Bunu zaman zaman alay ve yergiyle besledim. Kuruluktan, akıl hocalığından, mantık oyunlarından  bilmeceli bulmacalı sözlerden uzak durdum.

…..devrimci şiir yazıyoruz diye öyküye, belgiye, akıl hocalığına yaslananlara hep bunu demek istemişimdir. “do demekle do olmaz” devrimci şiir, on dizede kırk devrim sözcüğü kullanılarak yazılmaz! Biz o gümüşlü izini anlatalım, “salyangoz” demek istediğimizi başkası bulup çıkartsın.”

HASAN HÜSEYİN KORKMAZGİL

Ne Çok İntihar

Ne Çok İntihar

kırık dökük sonbahar

rüzgâr hallaç olmuş

dökülen yaprakları hırpalar

dallarda ağıt ağırlığı

sarkar anlam zamandan

ağaç ağaç yaprak yaprak intihar

çıkışsa;

dünyadan değil

vahşet kırmızısından

caymak değil insanlıktan

kesmek değil umudu

boşluğa atlamak değil çare

şimdi çöpe giden duygular

iç dökümleri

rahimden bebek kusmalar

duymak istemez

görmek istemez olur insan

ne çok can ne çok kan ne çok intihar

yine de

umut yalın bir kırıntıdır takılır göze

daldaki yeşille pembeye

bir durgun andır

başını yaslarken birine güvenle

yürek dolusu gülüş uğrunadır

tüm çabalar

ille de ölmek değil intihar

Evin Okçuoğlu